Zacznijmy może od tego, że prawa rodzica i dziecka w przedszkolu są ściśle związane z aktami prawnymi jak np. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej i innymi dokumentami międzynarodowymi. Są one podstawą do współpracy rodziców i nauczycieli w trosce o wspólne dobro. Jakie prawa powinny Cię zainteresować w szczególności?

Przede wszystkim te konstytucyjne:

Art. 48.

 - Rodzice mają prawo do wychowania swoich dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami. Wychowanie to powinno uwzględniać stopień dojrzałości dziecka, a także wolność jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania

Art. 53.

- Rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami.

Art. 70.

Rodzice mają wolność wyboru dla swoich dzieci szkół innych niż publiczne. Obywatele i instytucje mają prawo zakładania szkół podstawowych, ponadpodstawowych i wyższych oraz zakładów wychowawczych (...).

Art. 71.

-Państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej uwzględnia dobro rodziny. Rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietne i niepełne, mają prawo do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych.

Art. 72.

Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka. Każdy ma prawo żądać od organów władzy publicznej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją.

Powyższe artykuły mówią o tym, że jako rodzic masz prawo aby samemu zadecydować jaką wybrać placówkę, tak aby spełniała wasze oczekiwania i była zgodna z przekonaniami. Żadna placówka nie może narzucić udziału np. w zajęciach związanych z religią. Jeśli znajdujesz się w trudnej sytuacji materialnej masz prawo korzystać z pomocy państwa. Nikt nie ma prawa stosować przemocy wobec dziecka.

Jeśli chcesz poznać lepiej swoje prawa, warto zapoznać się również z takimi dokumentami jak: Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z dn. 10 grudnia 1948 roku, Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z dn. 4 listopada 1950 roku, Deklaracja Praw Dziecka ONZ z 1959 roku, Uchwała Parlamentu Europejskiego o Wolności Wychowania we Wspólnocie Europejskiej z dn. 14 marca 1984 roku, Konwencja o Prawach Dziecka ONZ z dn. 20 listopada 1989 roku (obowiązuje w Polsce od 1991 roku).

Jednym z ciekawszych aktów, do których warto zajrzeć jest Europejskie Stowarzyszenie Rodziców EPA Karta Praw i Obowiązków Rodziców w Europie. Dowiemy się, że:

1.Rodzice mają prawo do wychowywania swoich  dzieci w duchu tolerancji i zrozumienia dla innych,

bez dyskryminacji wynikającej z koloru skóry, rasy, narodowości, wyznania, płci oraz pozycji

ekonomicznej.

2. Rodzice mają prawo do uznania ich prymatu  jako "pierwszych nauczycieli" swoich dzieci.
3. Rodzice mają prawo do pełnego dostępu do  formalnego systemu edukacji dla swoich dzieci z

uwzględnieniem ich potrzeb, możliwości i osiągnięć. Rodzice mają obowiązek zaangażowania się jako partnerzy w nauczaniu ich dzieci w szkole.

4. Rodzice mają prawo dostępu do wszelkich informacji o instytucjach oświatowych, które mogą dotyczyć ich dzieci.
5. Rodzice mają obowiązek przekazywania wszelkich informacji szkołom, do których uczęszczają ich dzieci, informacji dotyczących możliwości osiągnięcia wspólnych (tj. domu i szkoły) celów edukacyjnych.
6. Rodzice mają prawo wyboru takiej drogi edukacji dla swoich dzieci, która jest najbliższa ich przekonaniom i wartościom uznawanym za najważniejsze dla rozwoju ich dzieci. Rodzice mają obowiązek dokonania świadomego wyboru drogi edukacyjnej, jaką ich dzieci powinny zmierzać.
7. Rodzice mają prawo domagania się od formalnego systemu edukacji tego, aby ich dzieci osiągnęły wiedzę duchową i kulturową. Rodzice mają obowiązek wychowywać swoje dzieci w poszanowaniu i akceptowaniu innych ludzi i ich przekonań.
8. Rodzice mają prawo wpływać na politykę oświatową realizowaną w szkołach ich dzieci. Rodzice mają obowiązek osobiście włączać się w życie szkół ich dzieci i stanowić istotną część społeczności lokalnej. Rodzice i ich stowarzyszenia mają prawo wydawania opinii i przeprowadzania konsultacji z władzami odpowiedzialnymi za edukację na wszystkich poziomach ich struktur. Europejskie Stowarzyszenie Rodziców EPA Karta Praw i Obowiązków Rodziców w Europie
9. Rodzice mają obowiązek tworzyć demokratyczne, reprezentatywne organizacje na wszystkich poziomach. Organizacje te będą reprezentowały rodziców i ich interesy.
10. Rodzice mają prawo do pomocy materialnej ze strony władz publicznych, eliminującej wszelkie bariery finansowe, które mogłyby utrudnić dostęp ich dzieci do edukacji. Rodzice mają obowiązek poświęcać swój czas i uwagę swoim dzieciom i ich szkołom, tak aby wzmocnić ich wysiłki skierowane na osiągnięcie określonych celów nauczania. Europejskie Stowarzyszenie Rodziców EPA Karta Praw i Obowiązków Rodziców w Europie
11. Rodzice mają prawo żądać od odpowiedzialnych władz publicznych wysokiej jakości usługi edukacyjnej.
12. Rodzice mają obowiązek poznać siebie nawzajem, współpracować ze sobą i doskonalić swoje umiejętności "pierwszych nauczycieli" i partnerów w kontakcie: szkoła - dom.

Czy wiesz, że zwykle jedną z pierwszych formalności jest wypełnienie karty zgłoszeniowej do przedszkola? Zbiera się niej podstawowe informacje o dziecku, ale również o rodzicach. Jakich informacji nie musisz udzielać? Reguluje to Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r. o ochronie danych osobowych.

Art. 27. Przetwarzanie niektórych kategorii danych:

1. Zabrania się przetwarzania danych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne, przynależność wyznaniową, partyjną lub związkową, jak również danych o stanie zdrowia, kodzie genetycznym, nałogach lub życiu seksualnym oraz danych dotyczących skazań, orzeczeń o ukaraniu i mandatów karnych, a także innych orzeczeń wydanych w postępowaniu sądowym lub administracyjnym.
2. Przetwarzanie danych, o których mowa w ust. 1, jest jednak dopuszczalne, jeżeli: 1) osoba, której dane dotyczą, wyrazi na to zgodę na piśmie, chyba że chodzi o usunięcie dotyczących jej danych, 2) przepis szczególny innej ustawy zezwala na przetwarzanie takich danych bez zgody osoby, której dane dotyczą, i stwarza pełne gwarancje ich ochrony(...)

Obecna zmiana w Ustawie o systemie oświaty dotycząca rekrutacji do przedszkoli uwzględnia w swojej treści konkretne zasady i kryteria naboru. Pozwala to dyrektorom pozyskiwać dane, o których była mowa już w sposób uprawniony.

Kodeks rodzinny i opiekuńczy jest aktem, który reguluje stosunki rodzinne, a dla przedszkola najistotniejsza jest kwestia władzy rodzicielskiej. Tymi artykułami powinni się zainteresować w szczególności rodzice, którzy są w trakcie rozstania i mają wątpliwości do kogo należą decyzje związane ze sprawami przedszkolnymi dziecka.

Art. 96.

• 1. Rodzice wychowują dziecko pozostające pod ich władzą rodzicielską i kierują nim. Obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień.
• 2. Rodzice, którzy nie mają pełnej zdolności do czynności prawnych uczestniczą w sprawowaniu bieżącej pieczy nad osobą dziecka i w jego wychowaniu, chyba że sąd opiekuńczy ze względu na dobro dziecka postanowi inaczej.

Art. 97.

• 1. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania.
• 2. Jednakże o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie; w braku porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy.

Art. 98. § 1. Rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską. Jeżeli dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską obojga rodziców, każde z nich może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka.

Należy mieć na uwadze, że zadaniem rodziców jest strzeżenie praw dziecka i zapewnienie mu jak najlepszych warunków do życia i rozwoju, a o istotnych sprawach, które go dotyczą, mają decydować wspólnie, najlepiej także biorąc pod uwagę stanowisko dziecka, jeśli stopień jego rozwoju na to pozwala. Jeśli zaś rodzice nie mogą dojść do porozumienia, każde z nich ma prawo zwrócić się do sądu opiekuńczego – decyzja sądu zastępuje w takiej sytuacji zgodną wolę rodziców.

Znasz już ogólne prawa rodziców w zakresie edukacji dziecka. Jeśli jednak chcesz się dowiedzieć jakimi prawami rządzi się wybrane przez Was przedszkole, poproś o dokumenty organizacji przedszkola – te które powinny Cię najbardziej interesować to m. in. Statut przedszkola, Arkusz organizacji pracy przedszkola i Ramowy rozkład dnia, warto także dopytać o program nauczania.   Zawartość statutu określona w art. 60 ust. 1 dotyczy: nazwy i typu przedszkola oraz jego celów i zadań; organu prowadzącego przedszkole; organów przedszkola i ich kompetencji; organizacji przedszkola; zakresu zadań nauczycieli i innych pracowników; zasad rekrutacji dzieci do przedszkola oraz praw i obowiązków dzieci, z uwzględnieniem przypadków, w których mogą być skreślone z listy wychowanków – czyli wszystkie podstawowe informacje o placówce.  Z Arkusza organizacji pracy przedszkola i Ramowego rozkładu dnia, dowiesz się jak przebiega organizacja roku przedszkolnego, kiedy możesz spodziewać się planowego zamknięcia placówki, a także jak wygląda organizacja dnia w przedszkolu. 

Kiedy stoisz jeszcze przed wyborem przedszkola dowiedz się w placówce jak widzą współpracę między przedszkolem a rodzicem w okresie adaptacji, gdyż jest to podstawa udanego początku i całej dalszej drogi przedszkolaka. Świetnie jeśli przedszkole organizuje dni otwarte, w trakcie których można lepiej poznać placówkę i osoby tam pracujące oraz po prostu pobyć. Dzięki takim spotkaniom obie strony mają szansę lepiej się poznać, zrozumieć problemy i potrzeby, ma szansę powstać wokół dziecka klimat życzliwości, pomocy i akceptacji. Skoordynowane działania środowiska rodzinnego i przedszkolnego wpływają wychowawczo na dziecko, wyzwalając chęć eksploracji nowego otoczenia, znosząc na drugi plan troskę o rozstanie z rodzicem.

Znając swoje podstawowe konstytucyjne prawa, nikt nie może Ci narzucić jak masz postępować. Gdy nie jesteś pewny drogi Rodzicu czy rozwiązanie, które proponuje placówka (jakim było np. zakazanie rodzicom wejścia do placówki nawet na okres adaptacji w czasie pandemii) jest zgodne z Waszymi prawami, zawsze możesz poradzić się Rzecznika Praw Dziecka, który najlepiej rozwieje Twoje wątpliwości.